Molestowanie – pomoc pokrzywdzonym

Molestowanie seksualne to tragedia dla pokrzywdzonej osoby. Niby jest to forma mniej drastyczna niż gwałt, jednak molestowanie również powoduje niesamowite spustoszenie psychiczne. Ofiara musi długo, a czasami nawet przez całe życie zmagać się z konsekwencjami.

Molestowanie seksualne to pojęcie potoczne, ale używane również przez prawników. W pierwszej części wpisu będzie kilka informacji ogólnych. W drugiej części przechodzę do szczegółowego opisu molestowania seksualnego pod kątem prawnym. Zapraszam do lektury.

Jeżeli masz mniej niż 15 lat

Wiem, że poprzez wyszukiwarkę Google mogłaś / mogłeś trafić na tę stronę internetową. Jeżeli ktoś zrobił Tobie krzywdę to opowiedz o tym zaufanej osobie. Najlepiej będzie jeżeli porozmawiasz z pedagogiem szkolnym. Jeżeli wolisz porozmawiać przez telefon lub napisać e-maila to skorzystaj z pomocy Rzecznika Praw Dziecka. Link do strony internetowej znajdziesz TUTAJ.

Myślę, że nie warto czytać dalej. Tym bardziej jeżeli ktoś Cię skrzywdził. Dalej możesz przeczytać o rzeczach, które mogą spowodować, że będziesz smutna / smutny jeszcze bardziej niż jesteś do tej pory. Dlatego warto skorzystać z pomocy. Jeżeli skrzywdzili Cię rodzice to szukaj pomocy poza ludźmi z Twojej rodziny. Gdyby skrzywdził Cię ktoś ze szkoły, trener z klubu sportowego, ksiądz, harcerz lub ktokolwiek inny spoza rodziny to powiedz o tym rodzicom. Jak nie masz zaufania do rodziców to powiedz o tym cioci lub wujkowi.

Jeżeli bardzo chcesz to możesz napisać do mnie e-maila, ale myślę, że warto najpierw spróbować porozmawiać z innymi. W tym miejscu najlepiej jak ZAKOŃCZYSZ czytanie. Chyba, że nikt Cię nie skrzywdził i jesteś ciekawy/ciekawa o czym piszę to możesz czytać na własne ryzyko 😉

Jeżeli masz więcej niż 15 lat, ale mniej niż 20 lat

Jeżeli zostałaś / zostałeś skrzywdzona/y to wiem, że trudno Ci zaufać osobom dorosłym. W przypadku, gdy masz jednak do nich zaufanie to porozmawiaj z nimi. Gdybyś nie miał/a do nich zaufania to uderzaj do koleżanki lub kolegi. Nie ma nic gorszego jak milczenie i tłumienie tego w sobie. Po prostu trzeba się wygadać – to najważniejsze. Po drugie warto, aby ktoś wiedział, co się z Tobą dzieje. Nie trzeba od razu informować Policji. Jednak domyślam się, że przez tę sytuację Twoje zachowanie jest inne, być może dla innych dziwne. Warto to wytłumaczyć przyjaciółce / przyjacielowi.

Pomoc jednak otrzymasz od specjalistów. W Twoim wieku chyba najchętniej kontaktujesz się poprzez Internet. Ty również możesz napisać do Rzecznika Praw Dziecka, a jeżeli jesteś pełnoletnia/pełnoletni to do Rzecznika Praw Obywatelskich. Jest również kilka telefonów zaufania, np. Niebieska Linia. Oni zajmują się nie tylko przemocą w rodzinie.

Jeżeli jesteś dorosły

Jeżeli jesteś dorosły i zostałeś skrzywdzony w przeszłości lub niedawno to szukaj pomocy wśród terapeutów. To powinien być pierwszy Twój krok. Przestępstwo, a szczególnie przestępstwo seksualne, rozbija psychicznie. Trzeba wszystko poukładać na nowo, abyś był/a silna do walki i do dalszego życia. Jeżeli nie jesteś pewna/pewny, czy chcesz zgłaszać to na Policję to zostaw to na razie. Pamiętaj jedynie, że każdy, również terapeuta obecnie ma obowiązek zgłosić na Policję, jeżeli dowie się o niektórych typach przestępstw seksualnych. Piszę o tym więcej w dalszej części.

W przypadku, jeżeli jesteś zdecydowana / zdecydowany, że chcesz zgłosić to na Policję lub do prokuratury to zachęcam Cię po poczytania moich poprzednich postów. Tam dowiesz się, jak wygląda procedura. Najważniejszy w Twojej sytuacji jest post: Zawiadomienie o przestępstwie seksualnym. Opisuję jak to wszystko wygląda i że przesłuchiwana / przesłuchiwany będziesz tylko raz i to od razu przez sąd. Możesz uniknąć przesłuchania na Policji.

Molestowanie dzieci

Dzieci są najczęstszymi ofiarami przestępstw seksualnych. Zwykle bezbronne, ufające rodzicom lub ogólnie dorosłym, obawiające się, że stanie się coś gorszego niż to co je spotkało do tej pory. Różnica między dziećmi a dorosłymi co do zasady jest taka, że dopóki nie przerwie się przestępczych zachowań w stosunku do dzieci to będą trwały nadal. Dorośli sprawcy często wzbudzają w dzieciach paraliżujący strach, który powoduje, że one nie mówią o tym, co się stało.

Na szczęście dzieci mają bardzo dużo czasu na to, aby zgłosić o przestępstwie seksualnym. Obecnie karalność przestępstw seksualnych ustaje po 15 lub 20 latach, jednak nie wcześniej niż w momencie ukończenia przez ofiarę 30 roku życia. Sprawcy tego typu przestępstw wobec dzieci są niestety zuchwali i pewni siebie. Jedynym sposobem na zakończenie tego procederu jest zgłoszenie sprawy na Policję.

Molestowanie dorosłych

Molestowanie dorosłych najczęściej ma miejsce w środowisku rodzinnym lub w ramach związków partnerskich. Część tych zachowań stanowi przestępstwo, a część niestety nie stanowi przestępstwa. Piszę o tym w drugiej części postu. Potoczne pojęcie molestowania seksualnego nie jest oczywiście jednoznaczne, jednak można przyjąć, że jest to co najmniej dokonanie innej czynności seksualnej typu dotykanie miejsc intymnych bez zgody tej osoby.

Sporo jest rodzin oraz związków partnerskich, gdzie niestety takie zachowania się zdarzają, szczególnie po alkoholu. Do molestowania seksualnego dochodzi również na dyskotekach, w miejscu pracy lub w sytuacjach, w których byśmy się tego nie spodziewali. Tutaj również jest sporo dramatów i komplikacji, które powodują, że niewielka część takich zdarzeń jest zgłaszana na Policji.

Molestowanie w sporcie

Uprawianie sportu, szczególnie wyczynowego, powoduje spore narażenie na molestowanie seksualne. Z dużych badań przeprowadzonych w Belgii i Holandii wynika, że co 7 osoba trenująca przeróżne dyscypliny sportowe doświadczyła przemocy seksualnej. Jeszcze gorzej jest w przypadku zawodników, którzy biorą udział w zawodach międzynarodowych. Tutaj prawie co 3 zawodnik był w przeszłości molestowany.

Wydaje się to wręcz niemożliwe. Czy tak jest również w Polsce? Trudno powiedzieć nie robiąc odpowiednich badań na ten temat. Być może jest też tak, że do tej pory nie wybuchły duże afery związane z molestowaniem w sporcie. Z drugiej strony zawsze trzeba pamiętać, że różnice kulturowe też mogą mieć znaczenie.

Afery w Polsce

Warto jednak odnotować kilka przypadków przestępstw seksualnych w polskim sporcie. W Gdańsku trener siatkówki molestował 13 letniego chłopca. Inny trener ze szkółki piłkarskiej w Wielkopolsce został skazany za molestowanie piłkarek. W Częstochowie sąd skazał trenera kickboxingu za współżycie z chłopcami powyżej 15 lat, ale wykorzystując stosunek zależności. Kolejny przypadek miał miejsce w Katowicach i znów chodziło o młodego piłkarza. Sąd Okręgowy skazał trenera judo z Jastrzębia – Zdroju za molestowanie zawodniczek. Nastolatka oskarżyła trenera piłki nożnej z Jarosławia o molestowanie seksualne. Sąd w Świdnicy zajmował się sprawą trenera piłkarek ręcznych, który miał je molestować i gwałcić. 12 lat więzienia otrzymał trener z Wodzisławia Śląskiego za dopuszczenie się innych czynności seksualnych na młodych adeptach piłki nożnej. Również trener siatkarek z Chełmna miał sprawę karną za molestowanie zawodniczek.

Największa jak dotąd afera w polskim sporcie miała miejsce w Polskim Związku Kolarskim. Trener polskiej kadry kolarek górskich miał wykorzystywać seksualnie swoje podopieczne. Jednak kolarstwo górskie nie jest popularną dyscypliną sportową i pewnie mało kto słyszał o tym przypadku. Na wyrok pewnie jeszcze trochę poczekamy.

Afery na świecie

Jest ich sporo i o wiele większego kalibru niż te dotychczas ujawnione w Polsce. Oprócz trenerów bywają w afery uwikłani lekarze pracujący z zawodniczkami i zawodnikami. Przykładowo w USA wybuchł skandal. Ponad 300 gimnastyczek i gimnastyków zostało pokrzywdzonych przestępstwami seksualnymi przez lekarzy i trenerów. Podobny skandal wybuchł wśród pływaków w USA. Kilka lat temu okazało się, że setki jeżeli nie tysiące chłopców było molestowanych przez trenerów piłkarskich w Wielkiej Brytanii.

Wiele tych skandali znanych na całym świecie miało też drugie dno. Działacze klubów czy związków krajowych zrzeszających kluby wiedziały o sprawie, ale postanowiły milczeć. Nic nie robiły z tym, aby odsunąć oprawców od pracy z dziećmi. Najważniejsze były dla nich pieniądze i osiągnięcia sportowe.

Milczenie ofiar

Milczenie ofiar (zawodniczek i zawodników) wynika ze specyficznej relacji i ambicji. Szczególnie jest to widoczne w sporcie zawodowym. Jeżeli dla młodych dziewcząt i chłopaków sport to pasja, na dodatek chce się być mistrzem, jeździć na zawody, brać udział w olimpiadach to ma się duży dylemat. Jest się w stanie znosić cierpienie, bo ma się świadomość, że jeżeli opowie się o tym, co się wydarzyło, wszystkie marzenia prysną jak bańka mydlana.

Dlatego niejednokrotnie sportowcy przerywają milczenie po zakończeniu kariery. I takich wyznań, oskarżeń do tej pory chyba w Polsce nie było. Zdecydowana większość zgłoszonych spraw dotyczy młodych ofiar, które opowiedziały o tym swoim rodzicom. Jednak poza aferą w Polskim Związku Kolarskim nie dotyczyło to zawodowców, którzy mieliby dużo do stracenia. Zresztą nawet w tamtym wypadku do ujawnienia przestępstwa miało dojść w wyniku ujawnienia faktu przez osobę, która nie była ofiarą.

Przerwanie milczenia

Jeżeli Ciebie to dotknęło i zastanawiasz się, co zrobić? Analizując ZA i PRZECIW uważam, że zawsze warto to zgłosić. Przede wszystkim dlatego, aby uchronić kolejne osoby. Jeżeli jesteś młoda / młody to pomyśl o koleżankach i kolegach, których też to może spotkać. Jeżeli jesteś dorosła/y to ujawniając przestępstwo seksualne ochronisz kolejną rzeszę dzieciaków.

W sporcie jest tak, że trenerzy zwykle trenują aż zostaną dziadkami i opadną z sił. Dlatego będą długo mieli styczność z dzieciakami, które trenują. Poza tym zwykle Twoje wyznanie daje efekt kuli śniegowej. Za Tobą pójdą kolejne i kolejne osoby. W ten sposób jest szansa, że wyjdą na jaw nie tylko przypadki dotyczącego Twojego oprawcy, a też wielu innych. Przez to możesz ochronić wiele, wiele innych osób. Oczywiście ważne jest też to, aby sprawca poniósł zasłużoną karę.

Molestowanie seksualne w kościele

Trudno powiedzieć, czy w chwili obecnej jest to cisza przed burzą, czy sytuacja w Polsce jest choć trochę inna niż w innych państwach. W krajach zachodnich liczby są przerażające. Przykładowo ze specjalnego raportu na temat przestępstw seksualnych w kościele we Francji wynika, że ofiar jest co najmniej 216.000. W Irlandii Komisja Rządowo – Kościelna ustaliła, że w latach 1936-1990 co najmniej 800 osób związanych z kościołem dokonywało przestępstw seksualnych oraz przemocy psychicznej i fizycznej. W USA przestępstw seksualnych miało się dopuścić prawie 7.000 księży wobec prawie 20.000 ofiar.

Zetknąłem się z przypadkami, kiedy osoby pokrzywdzone nie mają siły i ochoty na prowadzenie spraw sądowych. Czasami są osamotnione, czasami jeszcze nie przepracowały swojej traumy, a czasami po prostu ściganie karne jest już przedawnione. Pewnie łatwiej byłoby gdyby istniała realna instytucja, która zajmowała by się zebraniem wszelkich informacji na temat przestępstw seksualnych popełnionych w kościele. Obecna komisja póki co nie spełnia oczekiwanych nadziei.

Molestowanie seksualne w harcerstwie / skautingu

Niestety tam gdzie są dzieci, tam też zdarzają się przypadki przestępstw seksualnych w organizacjach młodzieżowych. Do tej grupy należą również polskie organizacje harcerskie oraz różne organizacje skautowe na całym świecie. Znów jest trochę tak jak z kościołem. Jest przepaść pomiędzy przypadkami molestowania seksualnego zgłoszonymi np. w USA, a w Polsce. Z czego to wynika, trudno powiedzieć. Należało by przeprowadzić jakieś szczegółowe badania lub stworzyć jakiś raport.

Jest co najmniej 10 przypadków przestępstw seksualnych popełnionych przez instruktorów harcerskich. Wyroki wydawane przez sądy są surowe. Co prawda media o nich pisały, jednak nigdy do tej pory nie miało to dużego rozgłosu. Być może system wczesnego reagowania w jakiś sposób ogranicza takie przypadki.

Obowiązek zgłoszenia molestowania seksualnego

W prawie istnieją 3 różne wymogi nakładające obowiązek zgłoszenia o przestępstwie, w tym o molestowaniu seksualnym. Pierwszy, nazywany społecznym, dotyczy wszystkich osób, które wiedzą o przestępstwie ściganym z urzędu. Do do zasady są to wszystkie przestępstwa z wyjątkiem tych najlżejszych typu naruszenie nietykalności cielesnej, znieważenie lub zniesławienie. Jeżeli ktoś nie zgłosi na Policję o takim przestępstwie to nie ponosi żadnej odpowiedzialności prawnej ani karnej ani cywilnej.

Drugi obowiązek spoczywa na instytucjach państwowych i samorządowych. Urzędnicy, czy też pracownicy tych instytucji muszą poinformować o każdym przestępstwie ściganym z urzędu. Jednak dotyczy to wiedzy, którą powzięli w związku z pracą w tych instytucjach. W przypadku, gdy nie dopełnią tego obowiązku to prokuratura może wszcząć postępowanie karne za niedopełnienie obowiązków wynikających z prawa.

Trzeci obowiązek dotyczy wszystkich osób, ale ograniczony zostaje do najcięższych przestępstw. Za niezgłoszenie grozi kara pozbawienia wolności do 3 lat lub kara łagodniejsza typu grzywna lub prace społeczne. Wśród przestępstw seksualnych obowiązek zawiadomienia Policji dotyczy: gwałtów dokonanych przez co najmniej 2 osoby, gwałtów wobec małoletniego poniżej lat 15, gwałtu na osobie z bliskiej rodzinie (ofiarą jest któryś z dzieci, wnuków, rodziców, dziadków, rodzeństwa lub przysposobionych), gwałtu lub molestowania seksualnego ze szczególnym okrucieństwem, seks z osobą niepoczytalną lub bezradną, gdzie sprawca wykorzystał tę niepoczytalność lub bezradność, seks z małoletnim poniżej lat 15 albo pokazywanie lub udostępnianie takiej osobie treści pornograficznych.

Co to jest molestowanie seksualne?

Patrząc na definicje Sądu Najwyższego można stwierdzić, że molestowanie seksualne to takie zachowanie, wbrew woli osoby pokrzywdzonej, które związane jest z szeroko rozumianym życiem seksualnym człowieka, polegającym na kontakcie cielesnym sprawcy ze sferami intymnymi pokrzywdzonej /pokrzywdzonego lub przynajmniej na cielesnym i mającym charakter seksualny zaangażowaniu ofiary. Wyjęty z tej definicji jest gwałt, o czym poniżej. Dodatkowo wobec osób powyżej lat 15 wymagane jest, aby sprawca działał z użyciem przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu.

Gwałtem jest każda czynność seksualna, w której zaangażowane są narządy płciowe sprawcy, przy czym sprawca musi używać przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu. Z molestowania seksualnego wyjęty jest również seks z osobą, która nie ukończyła lat 15, dokonany za jej zgodą. Co nie oznacza, że jest on legalny.

Przykłady molestowania seksualnego

Najlepszym przykładem molestowania seksualnego jest dotykanie dłonią lub palcami narządów płciowych ofiary. Nie musi to być dotyk bezpośredni, może mieć miejsce przez spodnie lub przez inne ubranie. Oczywiście nie chodzi o przypadkowy dotyk, ale taki, który ma charakter seksualny.

Lekarz badający piersi kobiety jeżeli wynika to z potrzeb diagnostycznych nie molestuje seksualnie swojej pacjentki. Jednak dotykanie piersi ofiary bez jej zgody, a w przypadku dziewczyn / kobiet powyżej lat 15, pod wpływem przemocy, groźby lub podstępu jest już molestowaniem seksualnym.

Rozbieżności co do uznania czynu za molestowanie seksualne

Jeszcze niedawno do molestowania seksualnego zaliczało się również pocałunki oraz pieszczoty. Pocałunki co do zasady mają charakter seksualny, jednak nie zawsze. Przykładowo we Francji pocałunek w policzek jest formą przywitania i w Polsce wśród niektórych osób również jest to praktykowane. Podobnie pieszczoty, raz mogą być molestowaniem seksualnym, a w drugim przypadku nim nie są.

Przy molestowaniu seksualnym ważny jest kontekst kulturowy. W każdym kraju pewne zachowania są neutralne seksualnie, a w innych już tak nie będzie. Myślę, że podobne różnice mogą występować pomiędzy regionami. W Polsce pocałunek w usta wydaje się, że zawsze ma charakter seksualny. Chociaż nie byłbym pewny, czy miałoby to zawsze charakter seksualny. Można sobie wyobrazić grupę dziewcząt starszych, która miała by taki zwyczaj, że na powitanie całują się dziewczyny w usta a nie w policzek.

Czy molestowanie seksualne musi zaspokajać seksualnie sprawcę?

W chwili obecnej sądy stoją na stanowisku, że czynności stanowiące molestowanie seksualnie nie muszą dążyć do zaspokojenia seksualnego sprawcy. Wystarczy, że narusza to intymność seksualną osoby pokrzywdzonej. Jednak często granica pomiędzy molestowaniem seksualnym a tym, czym nie jest molestowanie seksualne jest bardzo niewyraźna.

Prokuratura oraz sądy często w takich przypadkach interpretują wydarzenia na korzyść sprawcy. Należy pamiętać, że prokuratura wnosi akt oskarżenia praktycznie tylko wtedy, kiedy ma nie tylko mocny materiał dowodowy, ale również jest pewna tego, że dany czyn stanowi przestępstwo. Uniewinnienia przez sądy wahają się od 2,4 do 3,3%. Wśród uniewinnień myślę, że sporą część stanowią przestępstwa karne gospodarcze, rodzinne lub związane z przestępstwami werbalnymi. Oczywiście częściowych uniewinnień myślę, że jest więcej, kiedy ktoś jest uniewinniony od jednego z zarzutów lub zostaje zmieniona kwalifikacja prawna czynu.

Co nie jest molestowaniem seksualnym?

Molestowaniem seksualnym nie jest przede wszystkim wszystko to, co nie ma charakteru seksualnego. Zatem zaliczyć do tej grupy należy wszystkie zabiegi medyczne, wszelką diagnostykę medyczną wynikającą ze stanu chorobowego oraz potrzeb i wykonanych zgodnie z sztuką lekarską. Molestowaniem seksualnym nie są wszystkie czynności higieniczne i pielęgnacyjne jeżeli wynikają z potrzeby i nie są sztucznie kreowane w celu zaspokojenia seksualnego sprawcy.

Molestowaniem seksualnym nie jest dotykanie nie mające charakteru seksualnego, wtedy może to stanowić przestępstwo naruszenia nietykalności cielesnej. Podobnie głaskanie dziecka jeżeli nie ma charakteru seksualnego oraz nie prowadzi do zaspokojenia popędu seksualnego również nie jest molestowaniem seksualnym.

Według najnowszego zapatrywania profesorów prawa i Sądu Najwyższego molestowaniem jest kontakt fizyczny sprawcy z intymnymi częściami ciała ofiary. Zatem obecnie nie zalicza się do molestowania seksualnego: pocałunków, dotykania za kolano, a nawet złapanie za pośladek.

****

Adwokat Tomasz Kazubski